معماری ارگانیک

درآمدی بر پیدایش معماری

معماری برای تمام امور انسانی، اصلی بنیادی و اساسی است و از همان آغاز تمدن ایجاد شده است چرا که بدون آن امکان بوجود آمدن تمدن یا فرهنگی وجود نداشت. معماری امری اجتناب ناپذیر و بی پایان و نیاز ابتدایی است . دامنه ی معماری از بدوی ترین شکل سکونت در غارها تا پیچیده ترین نوع ساختمانها را در بر می گیرد.

به عقیده ی بن فارمر معماری هنری است که نمی تواند خود را از شرایط بافت پیرامون جدا نگه دارد شرایطی که نا گزیر باید به آن توجه کند هر مکانی ویژگی خاص خود را دارد و پاسخ منحصر به فرد را می طلبد .

یکی از کنجکاو ترین و دور از دسترس ترین پدیده های نیمه ی قرن نوزدهم ،نیاز گسترده و مصرانه در تقاضای یک معماری جدید بود که در حدود سال۱۸۹۰ به اوج خود رسید

زمانیکه گستره ی تجاری فولاد و بتن مصلح توصعه ی قابل ملاحظه ای یافت. نیاز به پاسخ گویی به خواسته ها ی جدید از جمله نیاز به ساختمان های صنعتی ، راه آهن ، مرکز خرید، زندان ها ، بانک ها ، کار خانه جات، خانه های شهری ، خانه های کارگری …که ناشی از صنعتی شدن بودعمدتا خطوط و فرمها تناسباتی منتهی شد که در الفبای معماری ما جایی نداشته بود .

تاریخچه معماری ارگانیک

معماری ارگانیک organic Architecture

معماری ارگانیک در آمریکا, در قرن 19 توسط فرانک فرنس و لویی سالیوان شکل گرفت و اوج شکوفایی آن را در اوائل قرن 20 در آثار فرانک لوید رایت مشاهده می کنیم. بر اساس نظریه ارگانیک, همه فرم های طبیعی, پویا (دینامیک) هستند. سالیوان به روشی معتقد بود که مشابه پروسه به وجود آمدن در طبیعت بود. برای اولین بار اصطلاح فرم تابع عملکرد را بیان نمود, این یعنی اینکه سالیوان فرم تابع عملکرد را در پروسه رشد و حرکت طبیعی می دید.

معماران ارگانیک معتقد بودند که طبیعت جزئی از خود انسان است و بین انسان و طبیعت جدائی نمی تواند باشد. آنان که به دنبال زیبایی مدرن بودند، طبیعت تنها فلسفه صحیح تلقی می شد. معماران بایستی ترکیبی می ساختند که به موازات طبیعت باشد و پروسه حیات، رشد و توسعه را به صورت انتزاعی نشان دادند.

مفهوم ارگانیک

لغت ارگانیک در لغت نامه ها به عناوین مختلف ترجمه شده است.ازجمله عالی،بدست آمده از سازوارهای زنده،وابسته به اندام،تن مایه و…اثر ارگانیک به اثری گفته میشود که مانند گیاه وموجودی زنده کاملا به صورتی پویا درجهات مختلفی رشد کرده باشدوهیچ عاملی به جزنیروهای حیاتی مانع رشدآن نشده باشد.

نمونه این آثار کلیه پدیده هاوموجودات طبیعی مختلف عالم است.انسان به عنوان نماینده خدا درروی زمین بادرک اصول پویاوحیاتی عالم طبیعت خود دست به آفرینش میزند،آفرینش ارگانیک نمونه های این نوع شکل گیری در تاریخ معماری کشورمان نیز فراوان است از آنجمله میتوان به شهرسازی کاملا ارگانیک وانسانی بافتهای قدیمی (نمونه بارزآن ارگ بم)معماری طبیعی واقلیمی ایرانی استفاده از مصالح متناسب با اقلیم وبسیاری از موارد دیگر نام برد.

فرانک لوید رایت، معمار نامدار اوایل قرن بیستم و یکی از پیشگامان معماری مدرن در این باره می‌گوید:

“معماری عصاره زندگی است و به عبارتی، زندگی را شکل می‌دهد. معماری، حقیقی‌ترین روش ثبت زندگی در دنیای گذشته، امروز و آینده است

سالیوان در مورد مصالح می گوید : سنگ و ملات در ساختمان ارگانیک زنده می شوند. موضوعی که فرانک لوئید رایت شاگرد وی بهتر از هر معمار معاصر دیگر آن را در ساختمانهایش نشان داده است.

معماران را برای یافتن رابطه بین فرم و عملکرد در طبیعت هدایت می کردند، به گفته آنها: طبیعت سیستمی، از فرم ها و روش های به وجود آوردن را خلق می کند که مستقیماً قابل تطبیق در هنر است.

مبانی نظری معماری ارگانیک

چيزي به عنوان يک مبناي نظري يکدست براي مجموعه معماري ارگانيک وجود ندارد . نه سخنان پر دامنه و تا حدي پراکنده فرانک لويد رايت و نه اظهارات کم و بيش دقيق تر هوکو هرينگ و نه اظهار عقيده هاي گاه و بيگاه هانس شارون و آلوار آلتو ، هيچ کدام را نمي توان چندان مفيد دانست . بنابراین سه اصل زير يک طرح کلي ساده را ارائه ميدهد :

1: طبيعت به عنوان الگو : در نوعي گريز رمانتيک از شهرهاي بزرگ و تمدن فني ، ادعا اين بود که طبيعت و قوانين آن تنها راهنما و آموزگار است .

2: فرد گرايي : در فلسفه اي که گرايشهاي روشنگري را مورد شک قرار ميدهد ،به کمک واسطه هاي روانشناختي ،خود مختاري فردي و شخصيت مستقل فردي ترغيب مي شود .

3: ملي گرايي : همبستگي با کشور ، فرهنگ ، مذهب و سنتهاي خود که در کنار بينش جهان وطني جنبش فرد گرايي قرار گرفته است

فرمهای طبيعی

در اینجا بنا باید از زمین روییده شود و هدف آن صرفاً جوابگوی احتیاجات روانی و روحی انسان باشد یعنی بتواند راحتی اورا برآورده و اوراازهرنوع قید رهایی بخشد. باید خودرا در خود ببیند و از یک مقیاس انسانی برخوردار باشد.

طبيعت

طبیعت باید داخل بنا، اجزا و مصالح نیز وارد شود، ارگانیک به معنای همگونی و تلفیق اجزا نسبت به کل و کل نسبت به اجزا است.

عملکرد

عملکرد صرفا صحیح نمی باشد، بلکه تلفیق فرم و عملکرد و استفاده از ابداع و قدرت تفکر انسان در رابطه با عملکرد ضروری است. فرم و عملکرد یکی هستند.

حجم و طبيعت

احترام به محیط طبیعی، تلفیق حجم و فرم با محیط طبیعی به گونه ای که هر یک مکمل همدیگر باشند.

مصالح و طبيعت

احترام به فطرت و ذات مصالح، به همان گونه ای که هستند، چه سنگ باشد چه چوب و یا آجر.

ویژگیهای معماری ارگانیک از دیدگاه رایت:

– دارای پلان آزاد است.

– به دنبال تحقق تداوم فضایی وشادی و سرزندگی فضایی است.

– در طراحی داخلی فضا های معماری شکل اولیه حجمی را نفی می کند .

– بر مسئله ارتباط انسان ، طبیعت و معماری تاکید می ورزد .

– معماری در آنچه که باید باشد و هست جست جو می کند .

– چهار چوبها و قوانین ثابت و بی حرکت و محدود کننده را نفی می کند.

– در بین اجزاء آن نوعی پیوستگی طبیعی وجود دارد که با طبیعت پیرامون آمیخته شده است.

– به معماری به گونه ای تندیس گونه نگاه می کند.[/size]
خطوط

به کار بردن عنصر خط برای بیان بهتر، استفاده از خطوط ساده و مستقیم به جای خطوط منحنی و شکسته.