کلیاتی در مورد بتن و بتن سازی

بتن سازي:
براي ساخت بتن حتي المقدور بايد از ماشينهاي بتن ساز(بتونير) استفاده كرد.
اين ماشينها داراي ديگ گرداننده اي هستند كه به اهستگي حول محوري نسبت به افق ميگردد و بوسيله تيغه اي كه در داخل ان تعبيه شده است محتويات خود را مخلوط مينمايد.
نوع بزرگتر اين دستگاه داراي پيمانه اي (خلاطه)ميباشد كه اين پيمانه جهت ريختن شن وماسه در دستگاه از ان استفاده ميشود.
گنجايش اين پيمانه برحسب متر مكعب شن وماسه بر روي ان قيد شده است. (حدودا 1مترمکعب)
اين پيمانه بوسيله كارگرها از شن وماسه وسيمان پر شده انگاه بوسيله اهرمي محتويات ان به داخل ديگ خالي ميگردد.
زمان مخلوط كردن كليه دفعات بتن سازي مساوي ميباشد و تقريبا هر بار 5/1 دقيقه به دستگاه فرصت داده ميشود تا شن و ماسه وسيمان را مخلوط كند.

حمل بتن:
اگر كارگاه بتن سازي از محل بتن ريزي فاصله داشته باشد براي حمل بتن از ماشينهاي مخصوص حمل بتن استفاده ميشود . اين ماشينها را دامپر ميگويند.حتي المقدوربايد از ريختن بتن داخل ديگ به روي زمين و بارگيري مجدد و حمل ان بوسيله فرغون خودداري كرد.
بايد توجه داشت كه با هر وسيله كه بتن را حمل ميكنيم اعم از پمپاژ يا دامپر يا باگتهاي حمل بتن (کامیون های میکسر) اجزاء متشكله بتن از همديگر تفكيك نشود.
بتن بايد به حدي روان باشد كه دانه هاي ان بخوبي روي يكديگر غلطيده و كاملا آرماتورها را احاطه نموده و گوشه هاي قالب خود را كاملا پر نموده و كليه هواي موجود در قالب از ان خارج شود وبايد حداقل اب ممكنه را براي انجام كارهاي فوق مصرف نمود زيرا اب بيش از اندازه تبخير شده و جاي انرا هوا پر خواهد كرد.

نسبتهاي اختلاط:
منظور از نسبت مخلوط كردن اجزاء بتن ان است كه نسبت مناسبي براي اختلاط شن وماسه به دست بياوريم تا دانه هاي ريزتر فضاي بين دانه هاي درشت تر را پر كرده و جسم توپر بدون فضاي خالي و با حداكثر وزن مخصوص بدست ايد و همچنين تعيين مقدار لازم اب بطوري كه بتن به راحتي قابل حمل بوده و در قالب خود جاي گرفته و دور ميلگردها را احاطه نموده و كليه فضاي خالي قالب را پر نمايد و در مجاورت ان فعل وانفعالات شيميايي سيمان شروع شده وتا مرحله سخت شدن ادامه يابد و بالاخره تعيين مقدار سيمان مورد لزوم براي بدست آوردن بتن با مقاومت كافيكه بتواند به راحتي بارهاي وارده ساختمان را تحمل نمايد. مقاومت نسبي با افزايش سيمان بالا مي رود.
حداكثر سيماني كه آئيين نامه هاي مختلف براي بتن مجاز دانسته اند400kg سيمان در متر مكعب شن وماسه مي باشد وچنين معتقد هستند اگر مقدار سيمان ازkg 400 بيشتر باشد جاي مصالح سنگي را ميگیرد و بجاي قطعات سنگي كه مقاومت بيشتري دارد قطعات سيماني خواهيم داشت ودر نتيجه باعث ضعف قطعه بتني ميشود.
البته مقدار سيمان به ريزي و درشتي دانه هاي مصرفي بستگي دارد هر قدر دانه هاي مصرفي ريزتر باشد ودر نتيجه سطح مخصوص دانه ها زيادتر باشد به سيمان بيشتري نياز داريم زيرا فرض بر اين است كه دوغاب سيمان مانند نوار نازكي دور تمام دانه ها را آغشته كرده و انها را به يكديگر مي چسباند.
رايجترين نسبت اختلاط اجزاء بتن در ايران نسبت حجمي براي شن و ماسه و نسبت وزني براي سيمان ميباشد و حتي نام گذاري و طبقه بندي بتن نيز بر حسب كيلوگرم سيمان در متر مكعب شن و ماسه انجام ميگيرد.
با توجه به اينكه سيمان عرضه شده در بازار ايران اغلب در پاكتهاي 50 كيلويي ميباشد اين اختلاط به راحتي انجام ميگيرد.
در مواردي كه در كارگاه از سيمان فله استفاده شود بايد از قبل پيمانه اي كه مقدار 50كيلو گرم سيمان را تعيين مي كند ساخته و در اختيار گروه بتن ساز قرار داد .
براي تعيين نسبت شن وماسه و اب جداول و راهنماهايي موجود است ولي از انجا كه هميشه ودر همه كارگاهها وسايل تعيين دانه بندي شن وماسه در دست نيست بهتر است به نتايج آ‌زمايشگاهي بيشتر تكيه شود.

بتن ريزي:
قبل از بتن ريزي بايد كليه آرماتورها با نقشه كنترل شود مخصوصا دقت شود كه آرماتورها به همديگر با سيم آرماتور بندي بسته شده باشند و اگر جايي فراموش شده است مجددا بسته شود.
فاصله ارماتورها يكنواخت باشد زيرا اغلب اتفاق مي افتد كه فاصله بين آرماتورها يكنواخت نيست .
بعضي از انها به هم چسبيده و بعضي با فاصله از همديگر قرار ميگيرند اين موضوع باعث ميشود كه بتن نتواند كليه ميلگردها را احاطه نموده و قطعه همگن و توپري بوجود بياورد.
بايد توجه شود كه محل بتن ريزي عاري از خاك و مواد زايد باشد.
اگر بين اتمام كار آرماتور بندي و بتن ريزي چند روز فاصله باشد حتي ميبايد محل كار با دقت بيشتري بازديد شود و در تمام روز بتن ريزي حتما بايد يك نفر كارگر با تجربه مدام قالبها را كنترل نموده و اثرات اضافه شدن وزن را روي آنها در نظر داشته باشد ودر موقع بروز خطر افراد ديگر را مطلع كند.
در موقع بتن ريزي بايد از رفت و امد زياد روي آرماتورها جلو گيري نمود زيرا در اين صورت در اثر وزن كارگران در آرماتورها انحناي موضعي بوجود خواهد امد .
بهتر است از قسمتي كه به مركز بتن نزديك تر ميباشد شروع به بتن ريزي نمود زيرا در اين صورت رفت و امد كارگران از روي ارماتورها به حد اقل خواهد رسيد و براي انكه پاي كارگر ها در بتن تازه ريخته شده فرو نرود بايد در مسير عبور و مرور كارگر ها از تخته هايي زير پاي آنها استفاده شود.
بايد مطمئن شويم كه همه گوشه هاي قالب از بتن پر شده و كرمو نمي باشد.
در مورد ستونها بايد ضربه هاي يكنواختي به بدنه قالب كوبيد تا در اثر ارتعاش بوجود امده بتن در قالب بخوبي جابجا شود.
در دالها و تير ها وسقفها بايد با كوبيدن مدام بتن انرا به تمام گوشه هاي قالب راهنمايي نمود و جسم تو پري بوجود اوريم در بتن ريزي با ارتفاع زياد بهتر است انرا در لايه هاي 30 سانتيمتري ريخته و لايه را بخوبي كوبيدو بعد لايه بعدي را بريزيم.
در موقع بتن ريزي هاي با ارتفاع زياد مانند ديوارها و سدها چنانچه اب اضافي بتن بالا بيايد بايد بتن بعدي را قدري خشك تر ريخت تا اين اب جمع شود.
تا انجا كه ممكن است بهتر است كه بتن ريزي بدون وقفه انجام گيرد تا موقع سخت شدن يكپارچه باشد ولي گاهي مجبور هستيم كه بتن ريزي را تعطيل نموده و كار را در روز بعد شروع كنيم كه در چنين مواقعي بايد محل قطع بتن حتما با نظر مهندس كارگاه انجام شود.
اما براي انجام بتن ريزي در اين پروژه ابتدا همه مصالح مورد نياز كه عبارت بودند از يك كاميون ماكادام و ماسه شسته براي اجراي بتن ريزي به محل كارگاه اورده شد البته سيمان پاكتي نيز از قبل اماده شده بود. يك منبع اب نيز براي استفاده در بتن سازي به محل كارگاه اورده شد.
براي مخلوط كردن بتن نيز از دستگاهي بنام بتونير استفاده ميكردند و طريقه ريختن مصالح در ان به اين روش بود كه ابتدا 1 پيمانه سيمان و 2پيمانه ماسه و1 پيمانه شن و در حدود 5/1 پيمانه اب را در دستگاه مي ريختند و در حدود 5/1 دقيقه تمامي مصالح مخلوط مي شد.
چون كه سطح پي در تمام جهات تراز بود ديگر نيازي به تراز كردن سطح بتن ريزي بوسيله شيلنگ تراز نبود و بوسيله يك نخ بنايي سطح شناژها در يك اندازه ارتفاعي كه مهندس كارگاه انرا تاييد كرد كشيدند تا سطح بتن يكنواخت و تراز در ايد .
يك ساعت قبل از بتن ريزي سطح پي را اب پاشي كردند و سپس راه مناسب براي عبور فرغونها اماده كردند و دستگاه بتونير يا ميكسر را روشن كردند اين دستگاه توسط يك كارگر ماهر هدايت ميشد كه اين كارگر اب مورد نياز در بتن را درون دستگاه ميريخت وبا اهرمي كه در دست داشت بتن اماده شده را درون فرغون ها مي ريخت.
از ابتداي شروع بتن ريزي همه كارها را مهندس كارگاه تقسيم بندي كرد بطوري كه دو نفر مسئول ريختن مصالح در دستگاه ميكسر بودند و يك نفر نيز مسئول هدايت دستگاه بود. دو نفر ديگرنيز مصالح را با فرغون به محل قالب ها انتقال ميدادند ودر انجا استادكار محل خالي كردن بتن در قالب ها را نشان ميداد انها نيز به اهستگي بتن را درون قالب ميريختند.
بتن درون قالبها بوسيله يك نفر كارگر ويبره ميشد (حدودا 30 ثانیه تا حبابها هوا درون بتن رویت شود) بدين طريق كه با كوبيدن ضرباتي به پشت قالب ها بتن را به همه قسمتهاي قالب هدايت ميكرد.
البته سطح قالب بتن نيز بوسيله ماله كشي صاف و هموار ميشد.

مشخصات نامطلوب بتن آب انداخته :
بتن اب انداخته پس از سخت شدن نامرغوب بوده و به مقاومت مطلوب و مورد نظر نخواهد رسيد.
لايه رويي بتن اب انداخته پس از سفت شدن به مرور زمان پودر شده و به صورت گرد وخاك در مي ايد و به اين جهت سطح رويي ناصاف شده وپديده پودر شدگي اتفاق مي افتد.
چنين بتني اولا بدنما شده ودر ثاني نقطه ضعفي براي شرايط يخ زدگي و هوازدگي خواهد بود .
اب انداختن پديده بسيار نامطلوبي است وبايد حتي المقدور از ايجاد ان جلوگيري كرد.
بعضي از استاد كاران سعي مي كنند با زياد ماله كشيدن بر روي سطح بتن يك قشر اب در سطح ايجاد كنند غافل از اينكه اين عمل ضعف هاي اساسي براي بتن ايجاد مي كند.
يكي از دلايل مهم اب انداختن بتن اسلامپ بيش از حد است بنابراين كارايي و اسلامپ كم در كنار مزاياي ديگر احتمال اب انداختن را كاهش مي دهد.
دلايل ديگري از جمله ويبره كردن بيش از حد و نيز نامناسب بودن دانه بندي احتمال اب انداختن بتن را افزايش مي دهد.

تراكم بتن تازه:
تراكم بتن يعني به حركت در اوردن ذرات بتن و كم كردن اصطكاك بين انها و خارج كردن حبابهاي هوا از بتن.
روشي كه معمولا براي تراكم بتن به كار مي رود ارتعاش است .
هدف از متراكم كردن بتن و خارج كردن حبابهاي هوا ان است كه بتن توپري بدست ايد تا در نتيجه ان بتن از مقاومت بهتري برخوردار باشد و در مقابل عوامل مخرب محيطي از خود دوام بهتري نشان دهد .
تراكم بتن با افزايش سطح تماس بين بتن و ميلگرد چسبندگي بهتري بين انها فراهم كرده ونيز سبب مي شود كه پس از باز كردن قالب ها سطح ظاهري صاف و بدون خلل وفرجي براي بتن حاصل شود.
قديمي ترين روش براي ويبره كردن ضربه زدن به قالب بتن است .
طبيعي است كه اين نحوه ويبره براي كارهاي كوچك و كم اهميت مي تواند تا حدودي مناسب باشد.

نگه داري از بتن :
سيمان موجود در بتن ريخته شده در مجاورت رطوبت بايد سخت شده و دانه هاي سنگي موجود در مخلوط را به همديگر چسبانده و مقاومت بتن را به حد اكثر برساند بدين لحاظ بايد از خشك شدن سريع بتن جلوگيري نموده و انرا ازتابش شديد آفتاب و وزش بادهاي تند محفوظ نگه داشته وسطح آنرا حداقل تا هفت روز مرطوب نموده و براي اين كار بهتر است كه روي بتن تازه ريخته شده را با گوني يا كاغذ پوشانده و اين پوشش را مرطوب نگه داريم.
با توجه به گرمي هوا بعد از 4تا5 ساعت از گذاشتن بتن ريزي بايد شروع به آب دادن بتن كرد زيرا در غير اينصورت سطح ان ترك مويي خواهد خورد كه ايجاد اين تركها باعث نفوظ هوا به داخل بتن شده وآرماتور بكار رفته در بتن در معرض خورندگي قرار ميگيرد.
بتن تازه ريخته شده نبايد در معرض بارانهاي تند قرار گيرد زيرا باران دوغاب سيمان و مصالح ريز دانه را شسته و سنگ هاي درشت را نمايان ميكند.
اما در اين پروژه نيز پس از بتن ريزي هر قسمت بوسيله پاكتهاي سيماني روي سطح بتن تازه ريخته شده را پوشاندند و پس از گذشت چند ساعت همه كاغذها را طوري مرطوب كردند كه سطح بتن در زيركاغذ كاملا مرطوب باشد. واين كار را روزانه چهار بار انجام ميدادند.