ماشین آلات راهسازی نقش حیاتی در توسعه زیرساخت‌های حمل و نقل ایفا می‌کنند. این ماشین آلات با انجام عملیات مختلف خاکی، آسفالتی و بتنی، امکان احداث و نگهداری جاده‌ها، بزرگراه‌ها، فرودگاه‌ها و سایر مسیرهای ارتباطی را فراهم می‌آورند. تنوع این ماشین آلات بسیار زیاد است و هر کدام برای انجام وظایف خاصی طراحی شده‌اند. در این مقاله به بررسی برخی از مهم‌ترین انواع ماشین آلات راهسازی می‌پردازیم.
ماشین آلات خاکی
این دسته از ماشین آلات برای انجام عملیات مربوط به خاک، از جمله برداشت، حمل، پخش و متراکم کردن آن به کار می‌روند. برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
- بیل مکانیکی (Excavator): یکی از پرکاربردترین ماشین آلات راهسازی است که برای گودبرداری، خاکبرداری، بارگیری کامیون‌ها و انجام کارهای مشابه مورد استفاده قرار می‌گیرد. بیل‌های مکانیکی در اندازه‌ها و قدرت‌های مختلف و با قابلیت نصب انواع مختلف چنگک و مته تولید می‌شوند.
- لودر (Loader): برای بارگیری و حمل مواد فله‌ای مانند خاک، شن و ماسه در مسافت‌های کوتاه استفاده می‌شود. لودرها دارای یک جام بزرگ در جلو هستند که مواد را جمع‌آوری و تخلیه می‌کند.
- بولدوزر (Bulldozer): برای تسطیح و جابجایی حجم زیاد خاک و نخاله در پروژه‌های بزرگ راهسازی و ساختمانی به کار می‌رود. بولدوزرها دارای یک تیغه بزرگ در جلو هستند که خاک را هل می‌دهند.
- گریدر (Grader): برای تسطیح دقیق سطوح خاکی و آسفالتی، شیب‌بندی و پخش مواد به صورت یکنواخت استفاده می‌شود. گریدر دارای یک تیغه بلند و قابل تنظیم در وسط خود است.
- اسکریپر (Scraper): برای برداشت، حمل و پخش لایه‌های سطحی خاک در مسافت‌های متوسط و طولانی استفاده می‌شود. اسکریپرها معمولاً در پروژه‌های بزرگ خاکبرداری به کار می‌روند.
- غلطک (Roller): برای متراکم کردن لایه‌های خاک و آسفالت به منظور افزایش استحکام و پایداری آن‌ها استفاده می‌شود. غلطک‌ها در انواع مختلف چرخ لاستیکی، چرخ فولادی و ویبراتوری موجود هستند.
ماشین آلات آسفالت
این دسته از ماشین آلات برای تولید، حمل و پخش آسفالت در پروژه‌های روسازی جاده‌ها و فرودگاه‌ها به کار می‌روند. برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
- کارخانه آسفالت (Asphalt Plant): تأسیساتی است که در آن مواد اولیه آسفالت (قیر، شن، ماسه و فیلر) با یکدیگر مخلوط شده و آسفالت گرم تولید می‌شود.
- فینیشر آسفالت (Asphalt Paver): برای پخش یکنواخت آسفالت گرم بر روی سطح راه و تنظیم ضخامت و عرض آن استفاده می‌شود. فینیشرها معمولاً دارای سیستم‌های گرمایشی و تراکمی اولیه هستند.
- تانکر حمل آسفالت (Asphalt Tanker): برای حمل آسفالت گرم از کارخانه آسفالت به محل پروژه استفاده می‌شود. این تانکرها معمولاً دارای سیستم‌های گرمایشی برای حفظ دمای آسفالت هستند.
ماشین آلات بتن
این دسته از ماشین آلات برای تولید، حمل و پخش بتن در پروژه‌های ساخت راه‌های بتنی و سازه‌های بتنی مرتبط با راهسازی به کار می‌روند. برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
- بچینگ پلانت (Batching Plant): تأسیساتی است که در آن مواد اولیه بتن (سیمان، شن، ماسه، آب و افزودنی‌ها) به صورت دقیق اندازه‌گیری و با یکدیگر مخلوط شده و بتن تازه تولید می‌شود.
- تراک میکسر (Truck Mixer): کامیونی است که دارای یک مخزن چرخان برای حمل بتن تازه از بچینگ پلانت به محل پروژه است. چرخش مخزن از جدا شدن اجزای بتن جلوگیری می‌کند.
- پمپ بتن (Concrete Pump): برای انتقال بتن تازه به ارتفاعات و نقاط دوردست در پروژه‌های بزرگ بتن‌ریزی استفاده می‌شود. پمپ‌های بتن در انواع ثابت و متحرک موجود هستند.
- دستگاه پخش بتن (Concrete Spreader): برای پخش یکنواخت بتن تازه بر روی سطح راه و تنظیم ضخامت آن در پروژه‌های روسازی بتنی استفاده می‌شود.
ماشین آلات حفاری و تونل‌زنی
در پروژه‌های راهسازی که شامل عبور از مناطق کوهستانی و حفر تونل هستند، از ماشین آلات خاصی استفاده می‌شود:
- دریل واگن (Drill Wagon): برای حفر چال‌های انفجاری در سنگ‌ها و آماده‌سازی برای عملیات آتشباری استفاده می‌شود.
- جامبوی تونل (Tunnel Jumbo): ماشین حفاری مکانیزه برای حفر تونل در ابعاد بزرگتر استفاده می‌شود.
- ماشین حفار تمام مقطع (Tunnel Boring Machine – TBM): برای حفر تونل‌های طولانی و با قطر زیاد در زمین‌های نرم و سخت استفاده می‌شود.
سایر ماشین آلات
علاوه بر دسته‌های ذکر شده، ماشین آلات دیگری نیز در پروژه‌های راهسازی مورد استفاده قرار می‌گیرند، از جمله:
- جرثقیل (Crane): برای بلند کردن و جابجایی قطعات و تجهیزات سنگین.
- کامیون کمپرسی (Dump Truck): برای حمل و نقل مصالح ساختمانی و نخاله‌ها.
- تانکر آب (Water Tanker): برای آبپاشی و مرطوب کردن سطوح خاکی به منظور کاهش گرد و غبار و افزایش تراکم.
- ماشین آلات تعمیر و نگهداری راه (Road Maintenance Equipment): شامل ماشین آلات لکه‌گیری آسفالت، خط کشی جاده، نصب علائم راهنمایی و رانندگی و غیره.
