آشفتگی در اجرای ضوابط معماری شهری و راهکارهای بهبود
اهمیت رعایت ضوابط معماری
ضوابط معماری نه تنها بر بعد فیزیکی ساختمان‌ها بلکه بر بعد معنوی و روحیه افراد نیز تأثیرگذار است. اما امروزه شاهد آشفتگی در اجرای این ضوابط هستیم.
معماری بر روحیه افراد تأثیر می‌گذارد و بالعکس. برای بهبود معماری، ابتدا باید ذهن جامعه را منظم کرده و سپس انتظار آرامش در طراحی داشته باشیم.
مشکلات در اجرای ضوابط و آثار دور زدن ضوابط
عضو هیئت مدیره سازمان نظام مهندسی ساختمان استان زنجان بیان کرد که نقشه‌ها در این سازمان در شش بخش کنترل می‌شوند، اما طراحان روی کاغذ همه ضوابط را رعایت می‌کنند ولی در اجرا، با تعیین جریمه‌ها و اخذ آن‌ها، ضوابط و مقررات ساختمان‌سازی نادیده گرفته می‌شود.
دور زدن ضوابط تنها هزینه بهره‌برداران را افزایش می‌دهد و بهبود واقعی در شهر ایجاد نمی‌کند. هرجا مدیریت شهری قاطعانه ایستادگی کرده، نتایج بهتری حاصل شده است. برای بهبود سیما و منظر شهری، ضوابط تعیین شده از طرف سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری باید مدنظر قرار گیرد. بی‌عدالتی سبب آشفتگی در شهر می‌شود. دستورالعمل‌ها باید به کار تبدیل شوند و نه به پول.
برای کنترل نما نیاز به کار فرهنگی داریم و باید از تجریبات نمونه‌های موفق استفاده کنیم.
افزایش هزینه تخلف و تشکیل کمیته نما و نظام تشویقی
معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار زنجان پیشنهاد داد که هزینه تخلف باید افزایش یابد و کمیته نما تشکیل شود تا جایگاه‌ها، حقوق و مسئولیت‌ها به درستی مشخص شوند و از انحصاری شدن فعالیت‌ها جلوگیری شود.
استفاده از نظام تشویقی یکی از راهکارهایی است که می‌تواند مردم را به طراحی نمای مناسب ترغیب کند. انتخاب نمای برتر و مجری برتر و ارائه جوایز برای آن‌ها از جمله این اقدامات است.
تأثیر مصالح استاندارد و تعیین مجری تخصصی نما
مصالح استاندارد باید مورد تأیید مرکز تحقیقات مسکن باشد، زیرا کاربرد و نوع استفاده آن‌ها نیز در استاندارد بودن ساختمان دخیل است. تعیین مجری تخصصی نما برای هویت‌بخشی به منظر شهری ضروری است.
داشتن دید همه‌جانبه در طراحی و اجرای نمای ساختمان اهمیت دارد. ممکن است یک ساختمان به تنهایی زیبا باشد اما در محیط شهری زیبایی لازم را نداشته باشد.
تلاش برای احیای فرهنگ معماری ایرانی
در بحث سیما و منظر شهری، موضوعاتی همچون احیای فرهنگ معماری ایرانی و هویت سنتی باید مد نظر قرار گیرد.
در هر دوره‌ای هویت مشخصی از معماری داشتیم، اما در ۴۰ سال اخیر هویت معماری و شهرسازی برای ما گنگ و بی‌معنا شده است. سبک معماری در بناها نامشخص است و آیتم‌های لازم برای کنترل نما در اختیار نیست. پیشنهاد واگذاری طراحی و اجرای نمای ساختمان‌ها به شرکت‌های ذی‌صلاح می‌تواند کمک‌کننده باشد.
آشفتگی در معماری شهری می‌تواند به دلایل متعددی رخ دهد. چند عامل اصلی که می‌تواند منجر به این مشکل شود عبارت‌اند از:
عدم هماهنگی و نداشتن استانداردهای مشخص
یکی از مشکلات اصلی در بسیاری از شهرها، نبود هماهنگی بین نهادهای مختلف و عدم وجود برنامه‌ریزی جامع شهری است. این مسئله باعث می‌شود تا پروژه‌های مختلف بدون توجه به یک طرح جامع و هماهنگ به اجرا درآیند.
نبود استانداردهای مشخص در زمینه معماری و ساخت و ساز می‌تواند به آشفتگی و ناهمگونی در طراحی و اجرای ساختمان‌ها منجر شود. استانداردهای معماری می‌توانند شامل ضوابط زیباشناسی، فنی و ساختاری باشند.
توسعه ناپایدار و نفوذ منافع شخصی
توسعه شهری که بدون توجه به اصول توسعه پایدار انجام شود، می‌تواند منجر به مشکلات جدی در زمینه زیرساخت‌ها، محیط‌زیست و کیفیت زندگی شود. این نوع توسعه اغلب با تغییرات ناگهانی و غیرمنطقی در کاربری زمین‌ها همراه است.
گاهی اوقات، منافع شخصی و مالی برخی از افراد یا گروه‌ها می‌تواند بر تصمیم‌گیری‌های معماری و شهری تأثیر منفی بگذارد. این مسئله می‌تواند منجر به طراحی‌های غیرمنطقی و ناکارآمد شود.
کمبود منابع مالی و انسانی و نبود فرهنگ‌سازی
کمبود منابع مالی و انسانی نیز می‌تواند بر کیفیت پروژه‌های معماری شهری تأثیر بگذارد. نبود بودجه کافی و نیروهای متخصص می‌تواند منجر به اجرای ضعیف پروژه‌ها و در نتیجه آشفتگی در معماری شهری شود.
یکی دیگر از عوامل مؤثر، نبود آموزش و فرهنگ‌سازی مناسب در زمینه معماری و شهرسازی است. ارتقاء سطح آگاهی و آموزش در این زمینه می‌تواند به بهبود کیفیت پروژه‌ها و کاهش آشفتگی‌ها کمک کند.
برای بهبود وضعیت معماری شهری، نیاز به تدوین و اجرای برنامه‌های جامع، استفاده از استانداردهای مشخص، تأمین منابع مالی و انسانی، و همچنین ارتقاء فرهنگ و آموزش در این زمینه وجود دارد.
