- گذرگاه: مکانی که از آن می‌توان عبور کرد.
- گدار: به معنای دوام و پایندگی .
- ته آب: قسمت کم‌عمق رودخانه، دریا، یا تالاب.
- گرداب: محلی که آب در آن گردش می‌کند.
- راه و پله‌ای که از آن بتوان به ته چاه یا قنات رفت.
- مقاومت و ایستادگی: به معنای تاب و طاقت.
- کنایه از موقعیتی که خطر تقریباً رفع شده باشد.
معنی پایاب در معماری
پایاب در معماری بخشی از سازه است که برای دسترسی آسان ساکنان به آب کاریز (قنات) ساخته می‌شود.
از آنجا که معمولاً قنات‌ها کم و بیش با فاصله از زیر خانه‌ها می‌گذشتند، ساخت پایاب جز به ساختن دالانی که با پلکانی چند تا چند گزی زمین جایی که قنات در دهلیزی روان بود به پایین می‌رفتنی نبود.
این دالان پلکانی بسته به فاصله دهلیز قنات تا سطح خانه می‌توانست بسیار طولانی باشد.
به عنوان مثال، در پایاب و آسیاب قنات زارچ در یزد، از این ساختار استفاده می‌شود.
پایاب‌ها دیواره‌ها یا پایه‌هایی از سنگ و آهک یا آجر و آهک داشته‌اند. برخی از پایاب‌ها دارای تاق، درگاه، پنجره و دیواره‌هایی آراسته به کاشی نیز بوده‌اند.
حتی برخی از آن‌ها کتیبه‌هایی داشته‌اند که نام بنیانگذار پایاب بر آن نقش بسته است.
در شهرهای گرم و کویری، پایاب‌ها کاربرد دیگری نیز داشته‌اند؛ به عنوان مثال، پایاب‌های خانگی جهت استفاده تابستان پیش‌بینی شده‌اند و ساکنین خانه‌ها در روزهای گرم تابستان از گرما به آن‌ها پناه می‌برند.
پایاب به چه معانی استفاده شده
پایاب یا گُدار، بخشی از رودخانه یا هر ساختار آبی دیگری است که کمترین عمق را دارد. این بخش معمولاً شامل شانه‌های دو سوی رود یا بخشی از رودخانه است که به واسطه برآمدگی یا پهن شدن آب، عمق کمتری دارد. پایاب‌ها به عنوان نقاط مهمی در مسیر رودخانه‌ها شناخته می‌شوند که در آن‌ها آب به آرامی جریان دارد و گودتر نیست.
پایاب‌ها به طور طبیعی مکان‌هایی هستند که به دلیل کم عمق بودن، انسان‌ها و حیوانات به راحتی می‌توانند از آن عبور کنند. این ویژگی پایاب‌ها در طول تاریخ به عنوان نقاط گذرگاهی مهم برای جاده‌ها و مسیرهای تجاری استفاده می‌شده است. همچنین، پایاب‌ها مکان‌های مناسبی برای رشد و توسعه گیاهان آبزی و حیات‌وحش محلی می‌باشند.
استفاده از پایاب‌ها در برنامه‌ریزی محیط زیستی و مدیریت منابع آبی می‌تواند به حفظ اکوسیستم‌های طبیعی و تامین منابع آب برای جوامع محلی کمک کند. پایاب‌ها به دلیل جریان آرام و کم عمق بودن، محل مناسبی برای فعالیت‌های تفریحی مانند شنا، ماهیگیری و گردشگری هستند.
با توجه به اهمیت پایاب‌ها در اکوسیستم‌های آبی، محافظت از این مناطق از آلودگی‌ها و تخریب‌های انسانی ضروری است. ایجاد آگاهی عمومی و اجرای برنامه‌های حفاظت محیط زیست می‌تواند به حفظ این مناطق ارزشمند کمک کند.
یک پاسخ
پایاب را گفته اند اسم مرکب است یعنی از پای +آب
اگر ترکیب زیر را بپذیریم که معنی آن جایی است که پا در آب قرار می گیرد و این دامنه گسترده داردنتیجه این ترکیب جای تاًُمل دارد
در معماری هم پایاب به ساختمان هایی پلکانی گفته می شود که به عمق زمین حفر می شود تا به جریان آب قنات دست یابند که می توان گفت:
پائین +آب = پائین آب که بر اثر کثرت و سرعت گویش به پایاب تغییر یافته